बाजुरा : बाजुरा सहित सुदूरपश्चिम प्रदेशमा आज पुसे १५ (पन्ध्रकी रात)पर्व मनाइने गरिन्छ । हरेक वर्ष पुस १५ गते मनाइने पुसे पन्ध्रमा रातभरि दन्त्यकथा, बातै (कहानी) सुन्ने र सुनाउने तथा तरुल, सखरखण्ड, निसौसे रोटी लगायत मिठा परिकारहरू पकाएर खाने चलन रहेको छ ।

आजको रात सबैभन्दा लामो हुने भएकाले आजको रातलाई ठुलीरात मानी राति मिठो खाएर रमाइलो गरी जाग्राम बस्ने, डेएडा खेल्ने तथा बिहान उज्यालो नहुँदै नुहाइ धुवाई गर्ने चलन रहेको छ । यस दिन डोटेली संस्कृति अनुसार आजको दिन १५ प्रकारका परिकार खाएर सुदूरपश्चिमबासीले पुसे १५ मनाउने गर्छन् ।

यो पर्वलाई ‘पुस पन्ध्रकी रात’ पनि भन्ने चलन रहिआएको छ । पुस पन्ध्रका राति टोल–छिमेकका भेला भएर मुढाको आगो बालेर ताप्ने, जाग्राम बस्ने, चामलको पिठोबाट बनेको निसौसे रोटी, तरुल, पिँडालु, सखरखण्ड, फर्सी लगायतका खानेकुराहरू खाने र दन्त्य कथा भन्ने सुन्ने, सुनाउने समेत गरिन्छ ।

पर्व मनाउन एक ठाउँमा भेला भई मुढाको आगो ताप्नुपर्ने र एक-आपसमा हाँसो-ठट्टा गरी रमाइलो गर्दै रात बिताउने चलन पनि रहिआएको छ । आज अर्थात् पुस पन्ध्रको रातको लागि के-के पकाउने भन्ने दिउँसो नै तयारी स्वरूप हरेक घरका गृहिणी खानाका मीठा परिकार पकाउने तयारीमा लागेका हुन्छन् ।

सो पर्वमा विवाहित छोरीबेटीहरूलाई समेत माइतीघरमा आमन्त्रण गरी स्वागत एवं सत्कार गर्ने चलन पनि रहेको छ । विशेषगरी रातमा नसुतेर यो पर्व मनाउने परम्परा रहेको छ । घरको बुढ्यौली अर्थात् पाको मान्छेले दन्त्यकथा र बातै सुनाउने र आगो ताप्दै सुन्ने गरिन्छ ।  

पुस १५ को यो अवसरले पुराना संस्कार सिक्न पाउने एक अवसर पनि रहेको छ । तर, आधुनिक प्रविधिको विकास, आधुनिकतातिर ढल्कँदै गएको समाज र व्यस्त समयका कारण यो प्रचलन पातलिँदै गएको भन्ने बुढ्यौलीको गुनासो रहिआएको छ ।