विभागले सार्वजनिक गरेको आकलनअनुसार यस हिउँदमा सुदूरपश्चिम र कर्णाली प्रदेशका उत्तरी भूभाग र गण्डकी प्रदेशका उत्तर-पश्चिम भूभागमा सरदरभन्दा कम, सरदर र सरदरभन्दा बढी वर्षा हुने समान सम्भावना रहेको छ।

विभागका सूचना अधिकारी दिनकर कायस्थले सुदूरपश्चिम प्रदेशका पूर्वी तथा दक्षिणी भूभाग, कर्णालीका दक्षिणी भूभाग, लुम्बिनीका पश्चिमी भूभाग, बाग्मतीका दक्षिणी भूभाग, मधेसका उत्तरी भूभाग र कोशी प्रदेशका मध्य तथा पूर्वी भूभागमा सरदरभन्दा कम वर्षा हुने सम्भावना ५५ देखि ६५ प्रतिशत रहेको बताए।

यस्तै, सुदूरपश्चिम र कर्णाली प्रदेशका मध्य भूभाग, लुम्बिनीका मध्य तथा पूर्वी भूभाग, गण्डकीका पूर्वी भूभाग, बाग्मतीका मध्य तथा उत्तरी भूभाग, मधेसका दक्षिणी भूभाग र कोशी प्रदेशका केही भूभागमा सरदरभन्दा कम वर्षा हुने सम्भावना ४५ देखि ५५ प्रतिशत रहेको छभने देशका बाँकी भूभागमा सरदरभन्दा कम वर्षा हुने सम्भावना ३५ देखि ४५ प्रतिशत रहेको छ। 

अधिकतम तापक्रम आकलन

यसैगरी अधिकतम तापक्रम देशका अधिकांश भूभागमा सरदरभन्दा बढी हुने आकलन छ। विभागका अनुसार गण्डकी प्रदेशका उत्तरी र दक्षिणी भूभाग, बाग्मतीका दक्षिण भूभाग र कोशीका उत्तरी र दक्षिण–पश्चिम भूभागमा अधिकतम तापक्रम सरदरभन्दा बढी हुने सम्भावना ५५ देखि ६५ प्रतिशत रहेको छ।

यस्तै, कर्णाली प्रदेशका उत्तरी भूभाग, लुम्बिनीका उत्तरी भूभाग र कोशी, बाग्मती र गण्डकी प्रदेशका बाँकी भूभागमा सरदरभन्दा बढी तापक्रम हुने सम्भावना ४४ देखि ५५ रहेको छ।

सुदूरपश्चिम, कर्णाली प्रदेशका दक्षिण-पश्चिम भूभाग र लुम्बिनी प्रदेशका पश्चिम भूभागमा अधिकतम तापक्रम सरदरभन्दा बढी हुने सम्भावना ३५ देखि ४५ प्रतिशत रहेको छ। लुम्बिनी प्रदेशका दक्षिणी भूभाग र मधेस प्रदेशका भूभागमा सरदरभन्दा कम, सरदर र सरदरभन्दा बढी अधिकतम तापक्रम हुने समान सम्भावना रहेको जनाइएको छ।

न्यूनतम तापक्रम आकलन

यस्तै, न्यूनतम तापक्रम देशभर सरदरभन्दा बढी हुने सम्भावना रहेको विभागले जनाएको छ। सुदूरपश्चिम प्रदेशका उत्तरी र दक्षिण पश्चिम भूभाग, कर्णाली प्रदेशका मध्य तथा उत्तरी भूभाग, लुम्बिनी प्रदेशका अधिकांश भूभाग, बाग्मती प्रदेशका उत्तर-पूर्व र दक्षिण पश्चिम भूभाग, मधेस प्रदेशका अधिकांश भूभाग र कोशी प्रदेशका दक्षिण र उत्तर-पश्चिम भूभागमा न्यूनतम तापक्रम सरदरभन्दा बढी हुने सम्भावना ५५ देखि ६५ प्रतिशत रहेको छ। यस्तै, देशका बाँकी भूभागमा सरदरभन्दा बढी हुने सम्भावना ३५ देखि ५५ प्रतिशत रहेको जनाइएको छ।

आज संयुक्त रूपमा यस समुदायका सबैले उँधौली सकेला अर्थात् उँधौली पर्व मनाउँछन् । किरात संस्कृतिबारे अनुसन्धानरत कीर्तिकुमार दुमी राई किराँतभित्रका जातजातिले मनाउने यो पर्वलाई फरक फरक नाम दिए पनि समग्रमा उँधौलीका नामले चिनिने बताउँछन् । किराँत समुदायले आफूले लगाएको अन्नबाली पाकेपछि इष्टदेवतालाई चढाउने, खानका लागि अनुमति माग्ने तथा पितृलाई स्मरण गर्ने दिनलाई पर्वका रूपमा मनाउँछन् । बाली लगाउने बेलामा भने किराँत जातिमा यावा अर्थात् उँभौली पर्व मनाइने प्रचलन छ ।

भूमिपूजाका लागि बिहानैदेखि किराँत महिला तथा पुरुषहरू जातीय वेशभूषामा सजिएर च्याबु्रङ बाजाको तालमा धाननाच नाच्दै पर्व मनाउने स्थानमा पुग्छन् । पर्व र रीतिरिवाज एउटै भए पनि आ-आफ्नो भाषाअनुसार पर्वलाई पुकार्ने चलन छ । ललितपुरको सानो हात्तीवन किराँतकालदेखिको ऐतिहासिक धार्मिक तीर्थस्थल मानिन्छ । आज त्यहाँ चाड विशेष रूपमा मनाइन्छ । लिम्बूहरूले युमासामाङ र थेवासामाङलाई आफ्नो इष्टदेवता मान्छन् भने किराँतहरू तागेरा निङ्वाफुमाङलाई आफ्नो देवताका रूपमा पुज्ने गर्छन् ।

तागेरा निङ्वाफुमाङलाई आकृति विनाको अदृश्य शक्ति मानिने भएकाले मूूर्ति वा प्रतिमा नहुने भनाइ छ। पूजापछि आ–आफ्नो परम्पराअनुसार चण्डीनाच, च्याब्रुङनाच, ढोलनाचलगायतका नाच नाचेर मनोरञ्जन गर्छन् । पर्व मनाउन त्यहाँ भेला भएका किराँतहरूले आफ्नो परम्परगत सांस्कृतिक कार्यक्रम र विभिन्न खेलकुद प्रतियोगिता पनि आयोजना गर्ने परम्परा छ । वैशाख शुक्ल पूर्णिमामा उँभौली पूजा गरेका किराँतले आज उँधौली पूजा गरेपछि माथिबाट तल झर्ने गर्छन् ।

जसलाई पर्यावरण अनुकूलताअनुरुपका कामका रुपमा समेत लिइने अनुसन्धाता राईले बताए । जाडोमा तल झर्ने गर्मीमा माथि लेकमा जाने रूपमा पनि उधौली र उँभौली पर्वलाई लिने गरिन्छ । उँभौलीमा खेतीपाती राम्रो होस् भनी पूजा गर्ने र उधौलीमा खेतीपाती राम्रो गरेकामा साकेला ९भूमेलाई धन्यवाद दिने पर्वका रूपमा मनाउने गरिएको विश्वाससमेत किराँत जातिमा छ ।

दुवै पर्वलाई किराँत समुदायले भव्य रूपमा मनाउँछन् । खस आर्यले मनाउने धान्य पूर्णिमा, नेवार समुदायले मनाउने यः मरि पुन्हि अर्थात् योमरी पूर्णिमा र किराँत समुदायले मनाउने उधौली पर्वको भाव भने एकै छ । नयाँ अन्न बाली भित्र्याएपछि आ आफूले मानेका देवी देवतालाई चढाएर खाने परम्परा । यस पर्वका अवसरमा विगतमा काटिएको बिदालाई सरकारले पुनः दिन थालेको छ । यस अवसरमा आज देशभर सार्वजनिक बिदा दिइएको छ ।

कार्यक्रम बिहान ११ बजे उद्घाटन गरिने आयोजक कल्प इम्पावर वुमेन नेपालले जानकारी दिएको छ । आयोजकका अनुसार निर्णायक मण्डलले चयन गरेका प्रेरणादायी महिला जनप्रतिनिधिलाई सम्मान गरिनेछ भने तीमध्ये उत्कृष्ट सात जनालाई ‘शी लिड्स आइकन-२०८१’ घोषणा गरी विशेष सम्मान प्रदान गरिनेछ ।

संस्थाकी अध्यक्ष पूजा कोइरालाका अनुसार यस वर्षको संस्करण विशेष रूपमा महत्वपूर्ण रहने भएको छ । समारोहमा नेपालकी प्रथम महिला राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी, प्रथम महिला मुख्यमन्त्री अष्टलक्ष्मी शाक्य, प्रथम महिला सभामुख अन्सारी घर्ती मगर, प्रथम महिला प्रदेश प्रमुख अनुराधा कोइरालासहित विभिन्न क्षेत्रका अग्रणी महिलाहरूको उपस्थित रहनेछ ।

कार्यक्रममा स्थानीय सरकारले सेवा, योजना तथा उत्पादन सम्बन्धी स्टल राखी जनप्रतिनिधिले परिचालित काम, योजना र उपलब्धिहरू प्रस्तुत गर्नेछन् । महिला उद्यमीहरूले आफ्ना उत्पादन तथा सेवाहरू प्रदर्शन गर्ने व्यवस्था पनि गरिएको छ । यस्तै, महिला नेतृत्व, राजनीतिमा सहभागिता तथा उद्यमशीलतामा महिलाको भूमिकाबारे बहस, छलफल र प्यानल डिस्कसन समेत हुनेछ ।

प्यानलमा नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघकी प्रथम महिला अध्यक्ष भवानी राणा, महिला उद्यमी महासंघकी अध्यक्ष शोभा ज्ञावाली, इनड्राइभ नेपालकी रिता पोखरेल, साथै शी लिड्स आइकनको पहिलो संस्करणका विजेताहरू सहभागी हुनेछन् ।

अध्यक्ष कोइरालाले यो कार्यक्रम ३० वर्षभन्दा कम उमेरका युवाको नेतृत्वमा सञ्चालन भइरहेको बताउँदै, कुनै पनि दातृ निकायको सहयोग बिना संस्थाले निरन्तर सामाजिक नेतृत्व विकासका कार्यक्रम अघि बढाउँदै आएको उल्लेख गरिन् । उनका अनुसार, “नेपालमै बसेर केही गर्न सकिन्छ” भन्ने सन्देश स्थापित गर्नु कार्यक्रमको मुख्य उद्देश्य रहेको छ । 

आज वडा कार्यालयको केन्द्र माझपालीमा आयोजित औपचारिक कार्यक्रममा वडाध्यक्ष गोरख बोहराले कार्यक्रमको उद्देश्य र महत्वबारे जानकारी दिएका छन् ।

अभियानका अवसरमा वडामा टोल–स्तरीय हाजिरीजवाफ तथा बृहत् डेउडा प्रतियोगिता आयोजना गरिएको थियो । हाजिरीजवाफ प्रतियोगितामा प्रथम माझपाली टोल, द्वितीय बेहरी टोल र तृतीय धल्काँडा टोल भएका छन् ।

वडाध्यक्ष बोहराको अध्यक्षतामा सम्पन्न कार्यक्रममा गाउँपालिका उपाध्यक्ष सीता थापा प्रमुख अतिथि रहेकी थिइन् । कार्यपालिका सदस्य कौशल विक, वडा सदस्य नर्मा विक र भानबहादुर धामी अतिथि रहेका थिए ।

कार्यक्रममा उपाध्यक्ष थापाले लैंगिक, जातीय तथा सामाजिक विभेद केही हदसम्म कम भए पनि अझै पूर्ण रूपमा अन्त्य हुन नसकेको बताउँदै हिंसामुक्त समाज निर्माणका लागि सबैको सामूहिक प्रयास आवश्यक रहेको उल्लेख गरिन् ।

वडाध्यक्ष बोहराले समाज सचेत हुँदै गएको भए पनि सोच परिवर्तनको गति अझै ढिलो रहेको बताएका छन् । कार्यक्रममा ३ सयभन्दा बढी सहभागीको उपस्थिति रहेको थियो । यस वर्ष “प्रविधिको सही सदुपयोग गरौँ, लैंगिक हिंसा अन्त्य गरौँ” भन्ने मूल नाराका साथ देशभर विभिन्न कार्यक्रम सञ्चालन भइरहेका छन् ।

पूर्वअध्यक्ष बडान युवा विद्यार्थी विशेष जिल्ला कमिटीबाट प्रतिनिधि चुनिएका छन्। उपाध्यक्ष गोविन्द गिरी बैतडी जिल्लाको युवा क्लस्टरबाट प्रतिनिधि सर्वसम्मत भए।

पूर्वउपाध्यक्ष धर्म गिरी युवा विद्यार्थी जिल्ला कमिटीबाटै प्रतिनिधि चुनिएका छन् भने अर्का पूर्वउपाध्यक्ष नारायण घर्ती जाजरकोटबाट खुलामा महाधिवेशन प्रतिनिधि चुनिएर आएका छन्।

महासचिव नरेश रोकाया बाजुराबाट युवा क्लस्टरमा महाधिवेशन प्रतिनिधि निर्वाचित भएका छन्। पूर्वसचिव विनिता काफ्ले नवगठित भोलेन्टियर फोर्सबाट महाधिवेशन प्रतिनिधि चुनिएकी हुन्।

उनी त्यस संगठनकी महिला सहकमाण्डरसमेत हुन्।एमालेको २४ औं जनसंगठनको मान्यता पाएको स्वयम्सेवी उक्त संगठनबाट सबै प्रतिनिधि सर्वसम्मत चुनिएका थिए।

पूर्वसचिव सञ्जीव धिताल पनि सोही कमिटीबाट प्रतिनिधि चुनिएका छन्। अनेरास्ववियुको गत महाधिवेशनमा झीनो मतले पराजित प्रकाश पौडेल पनि म्याग्दीबाट युवातर्फ प्रतिनिधि चुनिएर आएका छन्।

राष्ट्रिय युवा संघ नेपालका अध्यक्षका प्रत्यासी सुमन पुरी भने निर्वाचित हुन सकेनन्। उनलाई अनेरास्ववियुकै पूर्वनेता बालकृष्ण पाण्डेले पराजित गरे। त्यसबाहेक कास्की-२ बा विजय पौडेल महाधिवेशन प्रतिनिधि बनेका छन्।

सन्देश ढकाल पाल्पाबाट प्रतिनिधि बनेका छन्। पौडेल पूर्व अखिल हुन् भने २४ वर्षीय ढकाल पाल्पा जिल्ला अखिल अध्यक्ष हुन्। ललित रजक र रामजी साह सप्तरीबाट महाधिवेशन प्रतिनिधि चुनिएर आएका छन्।

यसबाहेक नवराज खड्का सुनसरी, प्रकाश खड्का रूकुम पश्चिम, एलबी बुढाथोकी सिन्धुलीबाट प्रतिनिधि चुनिएका छन्। उनीहरू सबै अखिल पृष्ठभूमि बोकेका नेताहरू हुन्।

स्वामीकार्तिक खापर गाउँपालिका-१ मा भगवती आवि रुढी, मण्डाली मावि खोलीकोट र वडा नं.-३ जुकोटलाई विभाजन गरी शम्भुशुनन्दा मावि जुकुमा नयाँ मतदानस्थल राखिएको छ। बुढीनन्दा नगरपालिका-३ मा मदन आश्रित आवि बड्डाला, हिमाली गाउँपालिका-१ मा शुनन्दा आवि बाम, वडा नं.-५ कुलामष्टाजन आवि क्युरी र वडा नं.-६ खोलीकोट आवि पाडीमा पनि नयाँ मतदानस्थल थपिएका छन् ।

योसँगै जिल्लामा मतदानस्थलको संख्या ७७ पुगेको छ भने मतदान केन्द्र ११२ रहेका छन् । साथै, जिल्लाभित्र ६ मतदानस्थल स्थानान्तरण गरिएको जिल्ला निर्वाचन कार्यालयका सूचना अधिकारी अंगत महतले जानकारी दिए ।

उनका अनुसार बुढीनन्दा–३ को सिराडी मतदानस्थल कालीका मावि भुलेनामा तथा त्रिवेणी-८ को नवदुर्गा आवि झालगाउँ ढडाली स्वास्थ्य केन्द्रमा सारिएको छ । बुढीगंगा नगरपालिका-२, ३, ५ र ९ का मतदानस्थल सम्बन्धित वडाको कार्यालयमा सारिएका छन् ।

आगामी निर्वाचनमा मतदाताको पहुँच सहज बनाउन देशभरका मतदानस्थलहरूको पुनरावलोकन गरिएको आयोगले जनाएको छ । बाजुरामा हाल ८६ हजार ५५७ मतदाता रहेका छन्, जसमा महिला ४१ हजार ९२०, पुरुष ४४ हजार ५३५ र अन्य २ जना छन् । असोज १० देखि मंसिर ५ गतेसम्म जिल्लामा १ हजार ५१६ नयाँ मतदाता थपिएको निर्वाचन कार्यालयले जनाएको छ ।