सामाजिक यथार्थमा आधारित यस गीतले इमानदार नागरिक आफ्नै देशमा बस्न नसक्ने दयनीय अवस्थादेखि राजनीतिक नेतृत्वको अकर्मण्यता र बेथितिबाट जन्मिएको निराशालाई कलात्मक तवरले उजागर गर्छ ।

गीतमा देशमा फैलिएको भ्रष्टाचार, अनियमितता, तस्करी, जाली फट्याइँ जस्ता गतिविधिले सुन्दर परिवार समेत परदेशिन बाध्य बन्नुपरेको कथालाई प्रभावकारी ढंगले प्रस्तुत गरिएको छ ।

गीतमा त्रिभुवन विमानस्थलको एक क्विन्टल सुन तस्करी, नक्कली भुटानी शरणार्थी प्रकरण, ललितानिवास जग्गा काण्ड लगायतका चर्चित घटनालाई व्यङ्ग्यात्मक शैलीमा उठाइएको छ ।

साथै, शक्तिशालीको संरक्षणमा हुने अपराध, नातावाद-कृपावाद, योग्यता भन्दा ‘हाम्रा मान्छे’ लाई प्राथमिकता दिने राज्य संयन्त्र, अदालतमा राजनीतिक दबाब तथा ज्यानमारा र संगठित अपराधीलाई दिइने आममाफी जस्ता यथार्थहरू गीतको केन्द्रमा छन् ।

यिनै कारणले लाखौँ युवा-युवती विदेशिन बाध्य भइरहेको पीडालाई गीतले भावुक तर प्रहारयुक्त शैलीमा प्रस्तुत गरेको छ । गीतमा शब्द, संगीत र स्टोरी कन्सेप्ट पवन मधुश्रीकै रहेको छ । नेत्र भण्डारी र पम्फा कँडेलले स्वर दिएका छन् भने एरेन्ज बिनोद बाजुरालीले गरेका छन् ।

मालश्री स्टुडियो मार्फत निर्मित भिडियोमा पवन मधुश्री, देवीका कार्की, दिनेश ठकुल्ला, सर्मिला ऐडी, कृष्ण खड्का र झरना विकको अभिनय रहेको छ । भिडियो निर्देशन दिनेश ठकुल्लाले गरेका हुन् ।
 

शनिबार पहिरो प्रभावित क्षेत्र पुगेका उनले आगामी वर्षदेखि पहिरो नियन्त्रणका लागि आवश्यक बजेटको व्यवस्था गरिने र प्रभावित विद्यालयको पुनर्निर्माण तथा व्यवस्थापनमा प्रदेश सरकार जिम्मेवारीपूर्वक अघि बढ्ने प्रतिबद्धता जनाएका छन् ।

अवलोकनका क्रममा मुख्यमन्त्री शाहले भने, “अर्को वर्ष तपाईंहरूलाई यस्तो दुःख पर्न दिन्नौं । पहिरो नियन्त्रणका पूर्वाधार निर्माण र विद्यालयका लागि छुट्टै बजेटको व्यवस्था गरिनेछ ।”

उनका अनुसार हालको पहिरोले मार्ताडी-कोल्टी सडक तथा नजिकै रहेको लक्ष्मी माध्यमिक विद्यालयलाई जोखिममा पारेको छ। विद्यालयको पठनपाठन प्रभावित भएकाले तत्काल राहत तथा दीर्घकालीन समाधान दुवैमा सरकार गम्भीर रहेको उनले बताए ।

मुख्यमन्त्री शाहलाई बडीमालिका नगरपालिकाका नगरप्रमुख अमर खड्काले पहिरो नियन्त्रणका स्थायी संरचना निर्माण र विद्यालय व्यवस्थापनका विषयमा सरकारबाट छिटो कदम चाल्न आग्रह गरेका छन् ।
 

बैतडीको दशरथ चन्द नगरपालिका-१० बुड्डाका पंकज परियार र दार्चुलाको मालिकार्जुन गाउँपालिका-७ डिन्सीकी सुनिता परियारको विवाह शुक्रवार वैदिक विधिअनुसार भएको हो। पण्डित गणेश पन्तसँगै नारायण मिश्र र दलित समुदायका पण्डित जनक शर्मा विश्वकर्माले संयुक्त रूपमा विवाह विधि सञ्चालन गर्दै पंकज र सुनिताको विवाह संस्कार सम्पन्न गराएका हुन्।

पंकज र सुनिताको विवाहले  हिन्दू धार्मिक संस्कार सबैका लागि समान रूपमा खुला रहेको स्पष्ट सन्देश दिएको छ। विवाह समारोहमा रहेका पण्डितहरूले धर्म जातले होइन, आचरण र मानवताको आधारमा परिभाषित हुने कुरा बताएका छन्। उनीहरूको भनाइमा हिन्दू वैदिक संस्कारमा कुनै जातीय अवरोध छैन र सबैलाई समान अधिकार छ।

यस्तो संयुक्त सहभागिताले धार्मिक समावेशिताको एउटा सकारात्मक रूप समाजमा प्रस्तुत गरेको पण्डित गणेशप्रसाद पन्तले बताए। विवाहपछि आयोजना गरिएको भोज समारोहले कार्यक्रमलाई अझै अर्थपूर्ण बनायो।

सबै समुदायका मानिसहरू एउटै स्थानमा बसेर एउटै स्थानमा खाना खाएर सामाजिक सद्भावको सशक्त उदाहरण प्रस्तुत गरे। विहे भोजमा सरिक सबैले एउटै पङ्क्तिमा बसेर भोजन ग्रहण गरेको पण्डित पन्तले बताए।

वर-वधु पंकज परियार र सुनिता परियारले आफ्नो वैवाहिक समारोहले समाजमा यति ठूलो सकारात्मक सन्देश दिन सफल भएकोमा खुसी प्रकट गरे। उनीहरूले यस्तो पहलले दलित तथा सबै समुदायका मानिसहरूलाई धार्मिक संस्कारमा समान अवसर मिल्नुपर्छ भन्ने धारणालाई बलियो बनाएको बताए।

यो विवाह केवल दुई व्यक्तिको वैवाहिक मिलन मात्र नभई समाजलाई समानता, सम्मान र धार्मिक एकताका दिशातर्फ अघि बढाउने ऐतिहासिक कदमका रूपमा देखिएको छ। एउटै विधि, एउटै स्थान र एउटै थालीमा भोजन गरेर सबै समुदायको सहभागिताले जातीय विभेदविरुद्ध एक सशक्त सन्देश दिएको छ ।

२०७० सालदेखि गाउँकै पहलमा यस पर्वलाई ‘किसान दिवस’ का रूपमा निरन्तरता दिइँदै आएको वडा अध्यक्ष गोरख बोहराले जानकारी दिएका छन् ।

स्थानीय संस्कृतिमा दखल राख्ने ७२ वर्षीय मानबहादुर बोहराका अनुसार मैझाडो पुस्तौँदेखि मनाउँदै आएको, मानव जीवनशैली र पशुप्रतिको प्रेम-सम्मान-न्याय झल्काउने महत्त्वपूर्ण पर्व हो ।

मंसिर ७ गते धल्काँडामा रहेको कालिका भगवती मन्दिरमा ठूलो मेला लाग्छ, जसमा बाजुरासँगै बझाङ, बैतडी, डडेल्धुरा र दार्चुलादेखिका मानिस समेत आकर्षित हुने गर्छन् ।

पर्वको विधि

मैझाडोको बिहान हल गोरुलाई पखाली जुवा हालेर गोठबाट निकालेर कालिका मन्दिर परिसरमा राखिन्छ । करिब ३००-४०० हल गोरुको सामूहिक पूजा बुण्याउणी (पुजारी-मुखिया) द्वारा गरिन्छ । पूजा सकेपछि बुण्याउणीले मन्दिरको अग्लो भागबाट घण्टा बजाउँदै “गोरु खुइनु गाउँले हो !” भनेर उद्घोष गर्छन् ।

यो संकेत पाएपछि किसानहरूले सबै गोरुको जुवा एकैचोटी निकाल्नुपर्छ, नत्र अनिष्ट हुने जनविश्वास छ । जुवा फुकाएपछि गोरुलाई आटोको पिणा खुवाइन्छ र त्यसपछि किसानले आफ्ना गोरु घरतर्फ लैजान्छन् । यसरी “मैझाडो” गराएर ल्याइएका गोरुलाई वैशाखसम्म जोत्न नमिल्ने नियम छ ।

वैशाखपछि पनि धामीले तोकिदिएको शुभसाइतमै मात्र खेत जोत्न पाइन्छ । गोरु घर ल्याएपछि मात्र पर्व सकिँदैन; आफन्त-छिमेकीलाई बोलाएर मीठा परिकार खुवाउने, साँझमा सांस्कृतिक कार्यक्रम र बृहत् डेउडा प्रतियोगिता आयोजना गर्ने परम्परा पनि रहिआएको छ ।

स्थानीय युवा भरत बोहराका अनुसार प्रविधिको विकास, बदलिंदो जीवनशैली र युवाहरूको विदेश प्रेमका बीच यस्तो मौलिक संस्कृतिलाई जोगाइराख्नु चुनौती बन्दै गएको छ । ट्र्याक्टरको प्रयोग बढ्दै जाँदा गोरुको उपयोग घट्दै गएको र पर्व नै लोप हुने हो कि भन्ने चिन्ता स्थानीयहरूमा छ ।

“गोरु किसानको सहारा, घरको खम्बा हो । गोरु नहुँदा खेतबारी बाँझो भइरहेको देखिन्छ,” उनीहरू भन्छन् । मैझाडो पर्व गोरुप्रति कृतज्ञता, सम्मान र किसान जीवनका दुःख-सुखसँग जोडिएको अद्वितीय सांस्कृतिक धरोहरका रूपमा अझै पनि धल्काँडाको पहिचान बनेर जीवित छ ।